داستان و نمایش، بهترین وسیله انتقال فرهنگ و حتی تجربه است که اگر با توجه به نیاز کودک و خواست او بیان شود، نتایج مفیدی به همراه خواهد داشت. کودکان، اگرچه کودکاند، ولی دنیایی بزرگ و پیچیده دارند. آنها همه چیز را خوب میبینند و برای یادگیری و یافتن پاسخ پرسشهای فراوان خود آماده میباشند. پس اگر پاسخها و نیازهایشان را در میان کتابها نیابند، هرگز به مطالعه علاقهمند نخواهند شد.
روز جهانی کتاب کودک
فكر اختصاص دادن روزی برای كتاب كودك، نخستين بار از طرف يلا لپمن، مؤسس دفتر بينالمللي كتاب براي نسل جوان، در سال 1957/ 1336 پيشنهاد شد و هدف آن گسترش فرهنگ كتاب و كتابخوانی در ميان كودكان و نوجوانان كشورهای مختلف جهان بهمنظور دستيابی به صلح و تفاهم جهاني، رشد و شكوفايی ادبيات كودكان و نوجوانان، و آشنايي نسل جوان با فرهنگ ملت ها است.از اين رو از دوم آوريل 1967، روز جهاني كتاب كودك International Children's Book Day رسماً برگزار میشود.
طي اين برنامه، هر سال يكي از كشورها مسئوليت تهيه پيام، شعار، و پوستر ويژه آن سال را برعهده دارد كه توسط يكي از نويسندگان و تصويرگران برجسته كتابهاي كودك آن كشور تهيه و طراحي میشود و علاوه بر زبان رسمي كشور مسئول، به چهار زبان ديگر دنيا (انگليسي، فرانسوي، آلماني، و اسپانيولي) ترجمه و به شعبههاي ملي ساير كشورهاي جهان ارسال میگردد.به اين ترتيب پيام، شعار و پوستر، هر سال از سرزميني برميآيد و رنگ و بوي فرهنگ و زندگي مردم آن کشور را همه جا پراکنده ميکند.
یلا لپمن خود، نخستين پيام را با عنوان "درخت كتاب كودك"نوشت. در اين پيام،به صورت داستاني دلنشين خطاب به كودكان بر تفاهم و همدلي جهانی با كتاب تأكيد شده است. به اين ترتيب هر سال يكي از شعبههاي ملي دفتر بين المللي، مسئوليت برگزاري روز جهاني كتاب كودك را براي تهيه شعار و پيام يك نويسنده و پوستر يك تصويرگر از كشور خود ميپذيرد و براي ديگر شعبههاي ملي میفرستد.
شعبههای ملی همراه با ديگر موسسات دست اندركار كتابهاي كودكان و نوجوانان هر كشور، در دوم آوريل /13 فروردين و يا روزها و هفتههای نزديك به آن به فعاليتهاي متنوع در جهت ترويج كتاب و كتابخوانی دست میزنند.
نوبل کوچک
جایزه هانس کریستین اندرسن یا نوبل کوچک، معتبرترین جایزه ادبی و هنری در حوزه ادبیات کودکان است که از سوی دفتر بینالمللی کتاب برای نسل جوان به منظور بالا بردن سطح ادبی و هنری کتابهای کودکان هر دو سال یکبار به مجموعه آثار یک نویسنده و یک تصویرگر داده میشود. اهدای این جایزه به مجموعه آثار یک نویسنده از سال 1956 و به مجموعه آثار یک تصویرگر از سال 1966 آغاز شده است.این جایزه شامل یک مدال طلا و یک دیپلم است که طی مراسمی در کنگره دو سالانه به برندگان اهدا میشود. نامزدهای این جایزه از سوی دفاتر ملی کاندید میشوند و داوران بین المللی که از کارشناسان برجسته ادبیات کودکان هستند برندگان این جایزه را از میان نامزدهای معرفی شده برمیگزینند.
به پيشنهاد دفتر بينالمللي كتاب براي نسل جوان، كشورهاي عضو، هنگام برگزاری مراسم، فعاليتهايی را به شرح زير در دستور كار قرار میدهند:
1. جلب همكاری مؤثر همهی دورههای آمادگی، دبستانها، كتابخانهها، ناشران، كتابفروشان، و ساير سازمانهايی كه بهگونهای دربارهی كودكان فعاليت میكنند.
2. برگزاری همايشهايی در زمينه ادبيات كودكان و نوجوانان و طرح پرسش و گفتوگو با كودكان و نوجوانان درباره كتاب
3. تشكيل نمايشگاههايي از كتابهاي كودكان و نوجوانان و فعاليتهای آنها، برگزاری جشنها، نمايش فيلمها، اجراي نمايشنامهها، و اجراي برنامههای ويژه اين روز در مؤسسهها و كتابخانههای كودك و نوجوان و پخش آنها از رسانههاي گروهي
روز جهانی کتاب کودک در ایران
به دلیل مصادف شدن روز دوم آوریل با سیزده نوروز، از سال 1349، 14 فروردین به عنوان روز جهانی کتاب کودک در ایران جشن گرفته میشود.شورای كتاب كودك به عنوان شعبه ايرانی IBBY تاكنون دو بار در سالهای 1976 و 1992 مسئوليت برگزاري روز جهاني كتاب كودك را بر عهده داشته است. پيام سال 1976 را دو نوجوان به نامهای الهام و هاله زربخت با شعار:
هر چيزي كه زير آفتاب آمده است /با حكمتی از روي حساب آمده است
خواهي كه درآوری سر از كار جهان / بگشای و بخوان كه در كتاب آمده است
نوشتند و پرويز ديبايی پوستر آن را تهيه كرد.
امسال هم مانند هر سال اعضای انجمن نويسندگان کودک و نوجوان برای ديدار بهاري و بزرگداشت روز جهاني کتاب کودک گرد هم جمع ميشوند.اين انجمن بر طبق يک سنت هر ساله در نخستين پنجشنبه سال پس از تعطيلات نوروزي از نويسندگان، شاعران و دستاندکاران ادبيات کودک و نوجوان دعوت ميکند که به انجمن آمده و با يکديگر ديدار تازه کنند. در اين روز که نزديکترين روز به روز جهاني کتاب کودک است، پيام يک نويسنده پيشکسوت ايراني هم خوانده میشود.
سالهای پيش اين پيامها توسط احمدرضا احمدي، هوشنگ مراي کرماني و نورالدين زرين کلک، خوانده شد و در مراسم امسال توران ميرهادی پيشکسوت ادبيات کودک و نوجوان پيام خود را به مناسبت روز جهاني کتاب کودک خواهد خواند.میرهادی دانشآموخته رشته روانشناسی کودک (روانشناسی آموزش پیشدبستانی) از دانشگاه سوربن فرانسه و از بنيانگذاران شورای كتاب كودك است.
اين ديدار پنجشنبه 18 فروردين ساعت 17 در سالن اجتماعات انجمن نويسندگان کودک و نوجوان به آدرس خيابان سميه بين فرصت و مفتح، بن بست پروانه، پلاک 2 برگزار ميشود.
پیام روز جهانی کتاب کودک در سال 2011
نويسنده پيام امسال آينو پرويک و طراح پوستر آن يوري ميلدبرگ است. در پيام امسال، نويسنده اهل استوني از داستان و تاريخ ميگويد، از اين که تاريخ بر اساس سندها نوشته میشود، سندهايی که در آنها هيچ نشانی از زندگي مردم نيست. پرويک از تاريخی میگويد که روايتگر زندگی مردم در زمانهای گذشته است، تاريخي که تنها در کتابهای داستان میتوان پيدا کرد.پيام امسال به داستانهايی اشاره ميکند که زندگي گذشتگان را آن طور که واقعا بوده پيش چشم ما زنده میکنند و کتابها يادآور گذشتهها هستند.
پیام های روز جهانی کتاب کودک در چند سال اخیر
شعار و پیام روز جهانی کتاب کودک ۲۰۱۰/۱۳۸۹
کتابی در انتظار تو است، آن را پیدا کن - نویسنده: الیاسر کانسینو
شعار و پیام روز جهانی کتاب کودک ۲۰۰۸/۱۳۸۷
کتاب روشنگر است و دانایی، شادی بخش - نویسنده: چاکراباند پوسایاکریت (تایلند)
شعار و پیام روز جهانی کتاب کودک ۲۰۰۶/۱۳۸۵
سرنوشت کتاب ها را در ستاره ها جستجو کنیم - نویسنده: یان اولیچیانسکی
شعار و پیام روز جهانی کتاب کودک ۲۰۰۵/۱۳۸۴
کتاب: چشم جادویی - نویسنده: مانوراما یافا
خلاصهای از زندگی هانس کریستین اندرسن
هانس كريستين اندرسن - نويسنده، شاعر و هنرمند دانماركي - دوم آوريل سال 1805 در شهر اودنسه به دنيا آمد. پدرش كفاشی كمدرآمد بود و مادرش در خانههای مردم رختشويی میكرد.
پدر هانس با وجود اينكه تحصيلات كافي نداشت، اما به خواندن داستان و نمايشنامه علاقهمند بود و بسياری از داستانهايی را كه میخواند، براي هانس بازگو میكرد. از اينرو هانس از كودکی با كتابها و داستانهای گوناگون مانند «هزار و يك شب» آشنا شد. سرگرمی ديگر او، بازی با عروسكهايی بود كه پدر برايش درست میكرد. هانس با عروسكها نمايش میداد، با آنها سخن میگفت و خيالپردازی میكرد. گاهي نيز پدر او را به تئاتر شهر اودنسه میبرد.
هانس در سن 11سالگي پدر خود را از دست داد و در آن سن مشغول به كار شد. در اين دوره سختیهاي زيادی كشيد. سپس در سن 14سالگی، يكه و تنها به كپنهاگ - پايتخت دانمارك - سفر كرد. اميدوار بود كه در تئاتر آن شهر براي بازيگري پذيرفته شود، اما موفق نشد. ولي توانست با حمايتهای فردي به نام يوناس كالين در مدرسهای به تحصيل بپردازد.
سرانجام در سن 24سالگي دورهی تحصيل در اين مدرسه را به پايان رساند. از آن پس به سرودن شعر، نوشتن داستان و نمايشنامه، طراحی و كاردستي با كاغذ و قيچی پرداخت. او به بسياري از كشورهای اروپا سفر كرد و زندگي مردم اين كشورها را از نزديك ديد. در اين سفرها با نويسندگان معروف آنزمان چون ويكتور هوگو، والتر اسكات، چارلز ديكنز، الكساندر دوما، بالزاك و برادران گريم آشنا شد.
نخستين آثار اندرسن براي كودكان در سال 1835 منتشر شدند. علاقه و تشويق مردم سبب دلگرمي اندرسن بود، به طوريكه تا پايان عمر نزديك به 157 قصه و داستان، 8 رمان، 800 قطعه شعر، 4 زندگينامه، چند سفرنامه و تعداد بيشماری طراحی و كاردستی به شكل كاغذ و برش پديد آورد.
آثار اندرسن سرشار از واقعيتهای زندگي هستند. پايهی بسياری از آثار او، قصهها و افسانههای عاميانهاند، اما اين قصهها و افسانهها را چنان بازآفريني كرده است كه شكلی نو يافتهاند. پيش از اندرسن، كسانی چون شارل پرو و برادران گريم قصهها و افسانههای عاميانه را براي كودكان و نوجوانان گرد آورده بودند، اما بازآفرينيهای اندرسن پايهگذار راه و روشی نو در ادبيات كودكان جهان و بويژه خلق فانتزیهاي كودكان شدند. نويسندگان بسياري از روش او در داستاننويسی و بازآفرينی افسانههای عاميانه پيروی كردند و راه او را ادامه دادند.
قصهها و داستانهاي اندرسن به زبانهای گوناگون ترجمه شدهاند و بسياري از آنها چون: بلبل، دخترك كبريتفروش، جوجه اردك زشت، درخت صنوبر، لباس نو امپراتور و پري دريايی كوچك، جهانی و جاودانه شدهاند.